Edep ve Hâyâ İnsanı: Hz. Osman (ra.)
“Ey Âdemoğulları! Sizlere ayıp yerlerinizi gizleyip örtecek elbise ve süslenecek şeyler (elbise) ve takva elbisesini indirdik. Bu daha hayırlıdır. İşte bu Allah’ın âyetlerindendir. Böylece onlar tezekkür ederler.” (Araf, 7/26).
“Edeb bir tâc imiş Nûr-u Hüdâ’dan,
Giy ol tâcı, emin ol her belâdan.”
Edep ve hâyâ timsali Hz. Osman (ra.) hicretten 47 yıl önce Mekke’de dünyaya gelmiştir. Babası Affan Kureyşin zengin, önemli ve nüfuz sahibi kollarından Ümeyye Oğullarına mensuptu. (İbn Abdilberr, el-İstiâb, III, 1037-1038) Hz. Ebu Bekir’in (ra) vesilesi ile Müslüman olan Hz. Osman (ra.), Hz. Peygamber’in (sav) kızı Rukiyye ile evlendi. Rukiyye validemizden Abdullah adında bir oğlu oldu fakat bu çocuk 6 yaşında vefat etmiştir. Daha sonra hicretin 2. yılında Rukiyye’nin vefatı üzerine Efendimizin diğer kızı Ümmü Gülsüm ile evlenerek Efendimize ikinci kez damat olmuş ve “zinnûreyn” yani “iki nur sahibi” adıyla anılmıştır. Hicretin 9. senesinde ise Ümmü Gülsüm validemiz de vefat etmiştir.
Mekke müşriklerinin baskı ve zulümlerini yoğunlaştırdıkları dönemde Hz. Osman (ra) eşiyle birlikte Habeşistan’a hicret etti. Bir müddet orada kaldıktan sonra Mekke’ye dönmüş bu sefer de Medine’ye ilk hicret edenlerden olmuştu (İbn Sa’d, Tabakât, II, 55-56). Hz. Osman (ra) Medine’de daima Hz. Peygamber’in (sav.) yakın çevresinde yer almıştı. Eşi Rukiyye’nin rahatsızlığı nedeniyle Peygamberimizin izniyle Bedir Savaşı’na katılamamış, fakat daha sonra Uhud, Hayber, Mekke’nin Fethi, Hevâzin ve Tebuk seferine katılmıştı. Hudeybiye’de Müslümanların temsilcisi olarak Mekke’ye gitti (İbn Hişam, III, 329-330).
Hz. Ebu Bekir (ra.) ve Hz. Ömer’in (ra) halifelikleri döneminde onlara danışmanlık yapan Hz. Osman (ra.), Hz. Ömer’in (ra.) şehit edilmesinden sonra halife olarak seçilmiştir. Hilafeti döneminde askerî faaliyetler tamamlanmış, ülkenin sınırları doğuda Horasan, batıda Kuzey Afrika’ya dayanmış, Kıbrıs Adası onun zamanında fethedilmiştir. Böyle başarılı bir dönemden sonra, halifeliğinin ikinci döneminde büyük iç karışıklıklar yaşanmıştır. Bunun sebepleri arasında; idarecilerin şahsi kusurları, akrabalarını göreve getirme konusunda onlara iltiması, İbn Sebe’ gibi münafık kimselerin faaliyetleri ve siyasi, dinî, sosyal etkenler zikredilir. Hz. Peygamber’in (sas) ahlakî terbiyesi altında yetişmiş sahabenin sayısının azalması ve iktidar hırsı bu olayların olmasında etkili olmuştur.
Yönetime karşı olan huzursuzluk neticesinde çıkan olaylar ülke genelinde büyük başkaldırılara dönüştü. Kûfe, Basra ve Mısır’dan gelen isyancılar Medine’ye gelip Halife Hz. Osman’ın (ra) evini kuşattılar. Yaklaşık bir ay devam eden kuşatmanın ardından H. 35 (m. 656) yılında toplu bir saldırı sonucu Hz. Osman (ra.) şehit edilmiştir (İbn Sa’d, III, 73-77). Edep ve hayâ insanı olan Hz. Osman (ra.) aynı zamanda yumuşak huylu, halim-selim, merhametli ve iyi niyetli bir kişiliğe sahipti. Bugün kendisinden bahsederken “hayâ sahibi” olması daima ön plandadır. Hz. Peygamber (sav.) meleklerin dahi Hz. Osman’dan (ra.) hayâ ettiğini belirtmiştir (Müslim, Fedâil, 26-27). Hz. Aişe (r.anha) annemiz anlatıyor: “Efendimiz (sav.) bir defasında dizi açık bir şekilde oturuyordu. Hz. Ebu Bekir (ra.) içeri girmek için izin istedi. Allah Resûlü ona girmesi için izin verdi. Efendimiz (sav.) halini değiştirmedi. Sonra Hz. Ömer (ra.) izin istedi. Hz. Peygamber (sav.) ona da izin verdi. Yine halini değiştirmedi. Fakat daha sonra Hz. Osman (ra) izin istedi. Bu defa Efendimiz (sav.) dizinin üzerine elbisesini sarkıttı. Onlar kalktıklarında ben dedim ki: “Ya Resûlallah! Ebu Bekir ve Ömer senden izin istedi, sen aynı haldeyken o ikisine izin verdin. Osman izin istediğinde ise, elbiseni üzerine sarkıttın (dizini gizledin, örttün).” Efendimiz (sav) şöyle buyurdu: “Ya Aişe, Allah’a yemin ederim ki; meleklerin dahi kendisinden utandığı bir adamdan utanmayayım mı?” (İbnü’l-Cevzî, Sıfatü’s-Safve, I,124)
Haya ve edebinin dışında, cömertliği de daima takdir edilmiştir. Müslümanların ihtiyaçları için en büyük maddi desteği verenler arasında onun da adı vardır. İslam ordusu Tebük Seferi’ne hazırlandığı sırada, öncesinde Şam’a göndermek için hazırlattığı 300 deveyi üzerlerindeki mallarıyla beraber Hz. Peygamber’e (sav.) teslim etmişti. Ayrıca, bunlara elli at ve bin altın nakit daha ilâve ederek fedakârlığın zirve noktalarının mümtaz örneklerinden olmuştu. Başka bir örnek davranışta ise Hz. Osman (ra.), hicret sonrası Medineli bir Yahudi’nin işlettiği “Rume” kuyusuna ortak olmuş, ardından bu kuyunun suyu bütün Müslümanların hizmetine tahsis edilmiştir (İbn Abdilberr, III, 1039-1040).
146 hadis rivayet etmiş ve cennetle müjdelenen sahabîler arasında olan Hz. Osman (ra.), Peygamberimizin vahiy kâtipleri arasında yer almıştır. Hz. Ebu Bekir (ra) tarafından bir araya getirilen Kur’an’ı kendi döneminde çoğaltarak önemli İslam beldelerine göndermiştir. Ayrıca, ilk siyer ve İslam tarihi müellifi Ebân b. Osman onun soyundan gelmektedir.
MESLEK DERSLERİ ÖĞRETMENİ
ÖMER OSKO
Adres:
MERKEZ MAH. DAVUT AKSU CAD. KARS ANADOLU IMAM HATIP LISESI BLOK NO 100A MERKEZ / KARS
Telefon
04742235715